Türk vatandaşlarının Yurtdışında evlenip bu evliliği Türk makamlarına bildirmeden yurtdışında boşanmaları durumunda evlilik birliği içinde doğmuş çocukların Türk vatandaşlığını kazanabilmeleri için;
Evliliğinin Türkiye'de tanınmamasından dolayı müşterek çocuklar Türk vatandaşlığını kazanamamış olsalar da soy bağı ile kazanılan vatandaşlık esasına göre ana veya babadan yalnız birinin, doğum anında Türk vatandaşı olması çocukların Türk vatandaşlığını kazanmasında yeterlidir.
Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 7. maddesinin 1. fıkrasına göre;
“Türkiye içinde veya dışında Türk vatandaşı ana veya babadan evlilik birliği içinde doğan çocuk Türk vatandaşıdır.”
Görüldüğü üzere; maddede belirtilen şartların gerçekleşmesi halinde çocuğun başkaca hiçbir işleme gerek kalmaksızın doğumla Türk vatandaşlığını kazanabilmesi mümkündür.
Bu halde yapılan hata tanıma-tenfiz davası açmaktır. Ancak Türk makamları evliliği tanımadığı için evli olmayan tarafların boşanmalarına dair yabancı mahkeme kararının tanıma-tenfizine ilişkin talep hakkında bir karar verilmesine yer olmadığına karar verilecektir. Yapılması gereken öncelikle taraflarının evliliğinin Türkiye’de tescilinin sağlanmasıdır. ‘’Evlenmenin herhangi bir nedenle dış temsilciliğe bildirilmemesi halinde, yabancı makamlardan alınan usulüne göre onaylanmış veya tasdik edilmiş evlenme belgesi aslı ve Türkçe ‘ye tercüme edilmiş örneğinin yurt içinde herhangi bir nüfus müdürlüğüne verilmesi suretiyle evlenme bildirimi yapılabilir.” Hükmü gereği apostilli edilmiş evlenme belgesinin aslı ve noter onaylı Türkçe tercümesi veya Formül B Belgesi ile müracaat edilmelidir.
Müşterek çocukların Türk vatandaşı olarak nüfusa tescil işlemleri için, “Yurt dışında gerçekleşen doğum olaylarının, herhangi bir nedenle dış temsilciliklere bildirilmemesi halinde; doğum belgesinin aslı ile birlikte Türkçe ’ye tercüme edilmiş noter tasdikli bir örneği yurt içinde bulunan yer nüfus müdürlüğüne verilmek suretiyle bildirim yapılır ve doğum olayı aile kütüklerine tescil edilir. Doğum belgesinin doğruluğundan tereddüde düşülmesi halinde, usulüne göre onaylanmış ve tasdik edilmiş doğum belgesi aslı ile birlikte Türkçe ‘ye tercüme edilmiş noter tasdikli bir örneğinin ibraz edilmesi sağlanır” hükmü gereği doğum belgesinin aslı ve noter onaylı Türkçe tercümesi veya Formül A belgesi ile müracaat edilmelidir.
Tarafların boşanmalarının tescili için, “yabancı ülke adli veya idari makamlarınca verilen kararların aile kütüğüne tesciline ilişkin başvurular yurt içinde nüfus ve vatandaşlık müdürlüklerine, yurt dışında ise kararın verildiği ülkedeki dış temsilciliklere, tarafların bizzat veya kanuni temsilcileri ya da vekilleri aracılığıyla yapılır. Başvuru esnasında tarafların yetkili mercii huzurunda birlikte hazır olmaları zorunlu değildir. Taraflar başvurularını aynı anda birlikte veya ayrı zamanlarda yapabilir” hükmü gereği tescil işlemi yapılabilir. Ya da yukarıdaki adımlara uyarak evlenme Türkiye’ye tescil edildikten sonra tanıma-tenfiz davası açılarak boşanmanın tescili sağlanabilir.
Eğer bu işlemler vekil vasıtasıyla yapılacaksa, 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununun ilgili maddeleri gereği, doğumun tescili için çocuğa verilecek adın da belirtildiği, evlenmenin tescili için evlenilen kadın veya kocanın TC kimlik numarası ile adının belirtilerek bu kişi ile evlenmenin tescili ibaresinin geçmesi gerektiği ve boşanma işlemleri için yine boşanılan kadın veya kocanın TC kimlik numarası ile adının belirtilerek bu kişi ile boşanmanın tescili ibarelerinin geçtiği özel vekaletnamenin de ilgili makama ibraz edilmesi suretiyle işlemler yapılabilecektir.
Bu tarz sorunların çıkmaması için;
Evlendirme Yönetmeliği"nin 11. maddesi uyarınca, yurt dışında Türk vatandaşı kadın ve erkek veya bir Türk vatandaşı ile bir yabancı, bulundukları ülkenin evlendirmeye yetkili makamları huzurunda evlenebilirler. Böyle bir evlenme, Türk mevzuatına aykırı olmaması şartıyla Türkiye'de de geçerlidir. Evlendirme bildiriminin, yabancı yetkili makamdan alınacak belgenin evlendirme tarihinden itibaren en geç otuz gün içerisinde en yakın konsolosluğa verilmesi veya gönderilmesi suretiyle yapılması zorunludur.
Aynı yönetmeliğin 32. maddesi uyarınca da yurt içinde yetkili Türk makamları önünde yapılan evlenmeler; evlenmenin yapıldığı tarihten itibaren on gün içinde usulüne uygun olarak düzenlenecek evlenme bildirim formu ile o yerin nüfus müdürlüğüne bildirilir.
Büyükelçilik, başkonsolosluk ve konsolosluklar tarafından yapılan evlenmeler, evlenmenin yapıldığı tarihten itibaren otuz gün içinde ilgili nüfus müdürlüklerine bildirilir.
İlgili maddelerde geçen 30 gün içinde bildirimde bulunulmaması halinde 30 günlük süre dolduktan sonra da evliliğin tescili yapılabilir, ancak bu durumda gecikilen her gün için para cezası ödenmesi gerekir.
Av. Selin Ece ÖZTÜRKMEN